Các cách kiểm tra động cơ điện bị cháy đơn giản nhất

Động cơ điện hoạt động trong những điều kiện không thuận lợi thì tuổi thọ của nó sẽ bị giảm đáng kể, thậm chí nếu bạn đấu sai dây sẽ gây ra nhiều nguy hiểm, chẳng hạn như có thể làm motor bị cháy. Do đó, cách kiểm tra motor bị cháy luôn cần thiết đối với những bạn đã biết chút ít về sửa chữa động cơ điện.

1. Nguyên nhân cháy motor chủ yếu là do đâu?

Motor điện (hay còn gọi là động cơ điện) chính là động cơ sử dụng điện nói chung, được chia thành nhiều loại khác nhau như: motor điện 1 pha, motor điện 3 pha, motor điện một chiều, motor điện xoay chiều, roto lồng sóc, roto dây quấn, motor điện vạn năng,...

Và dù cho là loại motor điện nào đi chăng nữa thì chức năng chính của nó cũng là tạo là ra một nguồn động lực cơ học cần thiết để cho các thiết bị, máy móc, dây chuyền công nghệ thực hiện hoạt động. Đa số động cơ điện bị cháy là do quá nhiệt, phần ít bị cháy do phóng điện. Dưới đây là một số nguyên nhân chính:

Động cơ điện bị cháy do nguồn cấp điện 3 pha khi đi vào trong động cơ bị mất đi 1 pha: Việc mất 1 pha sẽ gây ra tình trạng quá dòng cho 2 pha còn lại, nếu tình trạng quá dòng này kéo dài sẽ gây quá nhiệt cục bộ, đồng thời dẫn đến cháy động cơ.

Việc mất 1 pha ở dòng điện sẽ gây ra tình trạng quá dòng cho 2 pha còn lại

Động cơ điện cháy do quá dòng bởi vì điện áp không ổn định: Điện áp quá cao hoặc quá thấp cũng sẽ làm cho dòng điện tăng lên cao, gây quá dòng và dẫn đến tình trạng chập cháy gây hư hỏng cho động cơ.

Nhiệt độ trong môi trường quá cao, động cơ bị đóng bụi lâu ngày không giải nhiệt được: Tình trạng nhiệt độ quá lớn cũng làm cho động cơ điện bị chập cháy.

Động cơ điện bị rơi vào tình trạng quá tải kéo dài: Người ta chỉ cho phép động cơ điện có thể quá tải thấp hơn từ 15 30% mà không cắt ra. Các bộ phận bảo vệ động cơ như cầu chì, rơ le nhiệt, rơ le quá dòng thường được cài đặt kỹ lưỡng để khởi động ở trị số này. Nếu các bộ phận ở trên không hoạt động quá tải hay quá trị số trên kéo dài sẽ làm nóng động cơ, từ đó dẫn đến cháy.

Động cơ điện bị hư các gối trục, trở nên phát nóng do vòng bi bạc đạn, các ổ trượt và các bộ phận ma sát giúp chống di trục. Vì thiếu mỡ bò, dầu nhớt bôi trơn, động cơ không còn đầy đủ chức năng bôi trơn. Cũng có thể do tình trạng mài mòn nhiều, các mặt ma sát đã không còn độ trơn bóng, các khe hở giữa các mặt ma sát cũng tăng cao,... Tình trạng này dẫn đến sự cọ xát giữa stator và rotor, gây ra các vết xước bóng, đồng thời gây cháy động cơ điện.

Động cơ điện cháy có chỗ bị nổ dây và hình thành nám đen xung quanh là do bụi bặm, hơi nước, các loại hóa chất thẩm thấu vào trong chất cách điện làm phóng điện 1 chỗ, dẫn tới tình trạng cháy động cơ điện. Ngoài ra, việc phóng điện này còn do 1 nguyên nhân nữa, đó là độ cách điện của dây đồng quá thấp mỗi khi bị rung động, điện áp sẽ lên xuống đột ngột gây ra tình trạng ngắn mạch cuộn dây.

Các nguyên nhân dòng điện bị mất 1 pha còn do đứt cầu chì: Đầu dây đấu nối điện chạy vào động cơ điện, nếu bạn thấy 1 con bulong bị lỏng không ăn điện thì sẽ làm mất 1 pha. Cháy 1 trong 3 tiếp điểm trong quá trình khởi động từ của động cơ điện, dẫn đến bị mất 1 pha.

Trong trường hợp 3 tiếp điểm trong khi khởi động từ còn tốt, thì bạn cần xem lại bộ cắt điện tự động có tự chỉnh cho tải quá dòng hay không. Nếu có thì phần cơ khí cũng sẽ bị quá tải hoặc ma sát nhiều còn làm cho động cơ khó khởi động, nên nó đã chỉnh tự động cắt ở cường độ cao hơn mức bình thường, việc này gây cháy động cơ điện.

Trong những trường hợp cụ thể ta có những nguyên nhân hư hỏng động cơ điện khác nhau, dưới đây là những trường hợp cháy hỏng động cơ điện 1 pha phổ biến nhất:

• Động cơ 1 pha bị dùng cho máy nén khí cũ hỏng van: Máy nén khi có van 1 chiều để hơi chạy vào bình chứa được nén lại chứ không thải ra, tạo áp suất khí để làm việc sơn, vệ sinh bụi bẩn, rửa xe, phun dầu mỡ.. Khi máy đã cũ, van này có thể bị hỏng, lực đẩy của khí tác dụng lên cơ cấu làm việc của động cơ, motor điện có thể bị giảm tua, hoặc ngừng quay, dẫn đến nóng và cháy quá tải.

• Động cơ điện 1 pha trong máy cưa không lập trình: Máy cưa không có lập trình rõ bao nhiêu mm dày, gỗ cứng hay gỗ mềm, VD thông thường mô tơ chỉ cưa được các thớ gỗ dày 5 cm, nay cho vào miếng gỗ dày 10 cm nhưng lại muốn cưa nhanh, ép mô tơ làm việc quá tải, sẽ dẫn đến nóng cháy quá tải.

• Motor điện 1 pha trong máy cắt vật quá cứng: VD thông thường mô tơ chỉ cắt lá sắt, hoặc miếng thép mỏng nay ép động cơ cắt các vật quá cứng như thép đã tôi nhiệt luyện hoặc cắt cả thanh sắt dày, điều này có thể khiến mô tơ mắc kẹt hỏng bạc đạn hoặc chập cháy dây đồng do nóng chảy lớp cách điện.

• Motor nâng, cẩu nặng liên tục không nghỉ: Trong nghề xây dựng động cơ 1 pha dùng để tời các bao xi măng, cát, nguyên liệu trộn hồ, trộn vữa… lên tầng cao để xây nhà. Đôi khi với vật quá nặng, vừa cẩu vừa phanh liên tục hoặc có độ rung lắc lớn. Lực tác động lên trục mô tơ lớn đủ để khiến nó giảm tua hoặc dừng, sẽ gây cháy quá tải, chảy mỡ vòng bi, dây đồng nóng chảy hết lớp cách điện.

• Motor 1 pha trong máy xay: Thông thường chỉ dùng mô tơ xay thịt xay giò chả, cá, nghiền thức ăn gia súc gia cầm mềm nay nếu tăng lượng thịt lớn vào cối xay hoặc khi cho cả xương nhỏ, sườn nhỏ, xương sụn hoặc xương cá to thì cần xem công suất của mô tơ có phù hợp không, tránh hiện tượng quá tải cháy động cơ. Lưỡi dao có đủ độ sắc không, thép làm dao có đủ độ cứng không, đồng tâm chưa và ốc vít bắt chặt chưa, nồi- cối xay có vững chắc không cũng là những yếu tố quan trọng khi vận hành mô tơ.

• Đường điện cấp cho motor hao mòn do lắp đặt xa: Tại Việt Nam có rất nhiều đường điện đi từ hộ gia đình nối tới cánh đồng rộng xa, dây điện quá dài hoặc độ dẫn điện còn chưa tốt khiến điện áp 220V chỉ còn 200 V hoặc thậm chí 180V. Điện cung cấp cho động cơ 1 pha không đủ sẽ khiến chạy yếu hoặc không chạy nổi. ( I = U / R, hiệu điện thế U giảm thì I (A) giảm). 

• Motor 1 pha cháy hỏng do tụ điện: Tụ điện dùng lâu rồi có thể hỏng, bục, nổ, cách khắc phục là thay tụ điện mới.  

• Cúp lơ – mặt vít- công tắc chuyển mạch. Khi linh kiện ngừng hoạt động kiểm tra tiếp điểm phóng hồ quang và lò xo ở quả văng, quả văng không được quá trùng hoặc quá căng. Nếu các tiếp điểm không còn hoạt động trơn tru, hay công tắc này gãy vỡ thì có thể thay mới.  
  Motor 1 pha cháy hỏng do chân đế: với mô tơ 1 pha vỏ nhôm chân đế tháo rời được, trong quá trình vận chuyển nếu rơi gãy vỡ thì có thể thay chân đế mới.  

• Motor 1 pha cháy hỏng do cánh quạt và sambo: nếu gãy cánh quạt do va đập cơ học, có thể thay cánh quạt, sambo mới.

Tương tự như motor 1 pha, motor 3 pha cũng có thể gặp các trường hợp cháy hỏng do những nguyên nhân trên.

2. Cách kiểm tra motor 1 pha, 3 pha bị cháy bạn cần nắm 

Kiểm tra KDT bên trong động cơ, nếu thấy 1 trong 3 tiếp điểm chính bị cháy, không còn khả năng dẫn điện, trong khi đó 2 tiếp điểm còn lại cũng bị dính, không nhả ra được. Khi đó, động cơ bị cháy do khởi động từ được sử dụng quá lâu ngày bị hư.

Trong trường hợp 3 tiếp điểm của động cơ đều còn tốt thì cần xem lại bộ cắt điện tự động xem nó có chỉnh cho tải quá dòng hay không. Nếu có thì thường là phần cơ khí đang bị quá tải hoặc gây ra ma sát nhiều làm cho động cơ khó khởi động, điều này đã làm cháy động cơ.

Khi tháo động cơ điện 3 pha ra để quấn lại cũng có thể xác định được một cách tương đối là nó bị cháy do mất pha hoặc quá tải. Nếu cháy do bị mất pha thì sẽ có ít nhất vài cuộn thuộc pha này còn lại không bị cháy nám đen giống như các cuộn dây còn lại.

Quan sát phần stator, nếu như có các vết xước bóng do phần roto quay chạm vào thì lý do là bạc đạn đã bị mòn và hư.

Nếu trong động cơ có chỗ bị nổ dây và hiện tượng nám đen xung quanh là do động cơ bị hơi nước lọt vào, gây ra tình trạng phóng điện 1 chỗ, dẫn tới hiện tượng cháy động cơ.

Một cách kiểm tra motor 1 pha bị cháy nữa đó là các bạn hãy kiểm tra các đầu nối điện chạy vào động cơ, nếu thấy 1 con bulong bị lỏng thì đây chính là nguyên nhân làm mất cường độ 1 pha và cũng có thể làm cháy động cơ.

Trên đây là những thông tin liên quan đến kiểm tra động cơ điện bị cháy đơn giản nhất do Tân Thành Tài đã tổng hợp và chia sẻ đến mọi người. Hy vọng rằng với những chia sẻ trên đây sẽ giúp bạn có thêm nhiều thông tin hơn. Nếu có nhu cầu về các thiết bị motor điện xin liên hệ ngay với chúng tôi.

Hotline: 0918 026 532